Liquid Penetrant Test (PT)
دستورالعمل بازرسی آزمایش رنگهای نافذ
شرایط پرسنل
۵-۳-۱- پرسنلی که تست P.T را مطابق این دستورالعمل انجام می‌دهند می‌بایست دارای مجوز SNT-TC-1A و یا دارای تجربه کافی در انجام تست باشند و یا توسط بازرس با تجربه شرکت و یا سرپرست NDT مورد تأیید قرار گرفته باشند.
موارد مورد استفاده:
مایع نافذ فلورسنتی و مایع نافذ قابل رویت (Visible) مطابق یکی از سه گروه به شرح ذیل می‌تواند باشد:
۱- محصولات قابل شستشو با آب
۲- محصولات امولسیونی
۳- محصولات حلال بر
نکته: بهتر است از گروه ۱ و ۳ و ترجیحاً از گروه ۱ استفاده گردد.
محدودیت‌های تکنیکی:
۱-مخلوط کردن مواد نافذ از خانواده‌های مختلف با کارخانجات مختلف مجاز نمی‌باشد.
۲-در تست مجدد با مواد نافذ قابل شستشو، ممکن است در اثر آلودگی باعث از بین رفتن مرز منطقه آزمایش و عیب گردد.
۳-مایع تمیزکننده و مایع نافذ ممکن است با اسپری یا با ظرف، اما نه با فشار، اعمال گردد.
آماده‌سازی سطح:
۱-سطوحی کـه بـاید تست گردند ممکن است یک قسمت جوشکـاری شده و یا ریخته گری باشد. در جایی که ناهمواری‌ها می‌توانند نشانه‌های ناپیوستگی غیرقابل قبول را بپوشانند، لازم است آماده‌سازی سطح به روش سنگ‌زنی، ماشین‌کاری و یا دیگر روش‌های ممکن انجام گردد.
۲-قبل از تست مایع نافذ، سطوح مورد آزمایش و تمام سطوح اطراف حداقل به اندازه ۲۵mm می‌بایست تمیز، خشک و عاری از هرگونه آلودگی، گریس، پوسته، گداخته جوش، پاشیدگی جوش، روغن یا دیگر موادی که می‌توانند مانع آزمایش شوند، گردد.
نکته: جهت آماده سازی سطح نباید از روش Sand Blast استفاده شود.
۳- بهترین وسایل پاک کننده می‌تواند شامل دترجنت‌ها(پاک‌کننده‌ها) حلال‌های آلی، محلول‌های رسوبزدا و بردارنده‌های رنگ باشد.
نکته: حلال تمیزکننده نباید برای ماده مورد آزمایش خطرساز باشد.
خشک کردن بعد از آماده‌سازی
۱-بعد از تمیز کردن سطح توسط حلال تمیز کننده، سطح با تبخیر(معمولی) با هوای سردوگرم خشک گردد.
۲- حداقل ۵ دقیقه باید صبر کنید، تا حلال تمیز کننده تبخیر شود.
کاربرد مایع نفوذکننده:
۱-مایع نافذ فقط وقتی دمای سطح بین ۱۵°c الی ۵۰°c باشد مورد استفاده قرار گیرد.
۲-در محل‌هایی که هوا خیلی گرم و یا خیلی سرد است می‌توان به صورت موضعی قطعه را گرم و یا سرد کرد تا دمای آن بین ۱۵°c الی ۵۰°c قرار گیرد.
۳-مایع نافذ ممکن است به شیوه‌های زیر به کار برود:
۱)اسپری 2) برس 3) غوطه‌وری
نکته: بیشتر مواقع از روش اسپری استفاده می‌شود.
۴-مدت زمان نفوذ مهم بوده و می‌تواند به شکل زیر انتخاب گردد:
۱. ۵ تا ۳۰ دقیقه
۲ . بر اساس استاندارد کارفرما
۳ . بر اساس سفارش کارخانه تولیدی
نکته: نباید اجازه خشک شدن به مایع نفوذ کننده روی سطح آزمایش داده شود.
پاک کردن مایع نفوذ کننده اضافی
۱-بعد از اختصاص زمان مناسب جهت نفوذ، باید ماده نافذ اضافی پاک گردد.
۲-برای به حداقل رساندن برداشتن مقدار ماده نافذ، در هنگام برداشتن از ناپیوستگی‌ها، باید دقت شود.
۳-روش‌های برداشتن مایع نافذ با نوع مایع نافذ بستگی دارد.
۴-ماده نافذ اضافی قابل شستشو با آب، باید با اسپری آب برداشته شود. فشار آب از ۵۰PSI و دما از ۴۳°c نباید بیشتر باشد.
۵-در صورت استفاده از حلال جهت برداشتن اضافه مواد نافذ از پارچه تمیز استفاده گردد.
۶-باقیمانده اثر روی سطح توسط پارچه آغشته به حلال به آرامی پاک گردد.
۷-برای به حداقل رساندن برداشتن مقدار مواد نافذ از ناپیوستگی، باید دقت کرد که از استفاده زیاد حلال خودداری گردد.
خشک کردن بعد از برداشتن مایع نافذ اضافی:
۱-برای ماده نافذ قابل شستشو با آب و نافذ امولسیونی، روش خشک کردن یکسان میباشد و ممکن است از پارچه خشک و تمیز و یا از هوای گرم استفاده گردد.
۲-در جائیکه از حلال جهت تمیزکردن و زدودن مایع نافذ اضافی استفاده شده است، جهت خشک کردن سطح می‌توان چند لحظه صبر کرد تا حلال تبخیر شود و یا از پارچه و یا دمیدن هوا جهت خشک کردن سطح استفاده کرد.
کاربرد ماده ظهور کننده
۱-بعد از برداشتن ماده نافذ، ماده ظهور کننده باید هرچه زودتر به کار برده شود، فاصله زمانی بین خشک کردن سطح و اعمال ظهور کننده نباید بیش از ۱۵ دقیقه باشد.
۲-ظهورکننده را باید کاملاً تکان داده تا ذرات سوسپانس به طور مناسب پخش گردد.
۳- ظهور کننده باید اسپری شود تا یک پوشش نازک بدست آید.
۴- در هنگام کاربرد ظهور کننده، نازل اسپری نباید از ۳۰cm به سطح نزدیکتر باشد.
تفسیر
۱-بعد از کاربرد ظهور کننده تفسیر فوراً انجام گردد.
۲- بعد از اینکه ظهور کننده کاملاً خشک شد، ارزیابی نهایی یا تفسیر باید در خلال ۷ الی ۳۰ دقیقه انجام گردد.
۳-اگر هر نوع ناپیوستگی وجود داشته باشد، توسط بیرون زدن مایع نافذ مشخص خواهد شد که معمولاً یک رنگ قرمز تیره روی ظهورکننده به صورت لکه پدیدار می‌شود.
۴-نشانه‌ها با رنگ صورتی روشن ممکن است تمیزکاری بیش از اندازه را نشان دهد.
۵-در مایعات نافذ فلورسنتی، اصولاً فرآیند کار به همان صورت مایعات نافذ قابل رؤیت میباشد.
در این روش از نور ماوراءبنفش که نورسیاه (Black Light) نامیده می‌شود جهت رؤیت عیوب استفاده می‌گردد.
۶-آزمایش با مواد فلورسنتی به شرح ذیل انجام گردد:
۱. در یک فضای تاریک
۲. آزمایش کننده باید حداقل ۵ دقیقه قبل از آزمایش در فضای تاریک باشد تا چشم‌هایش به دید در تاریکی عادت کند.
۳. لامپ نور سیاه (Black Light) باید حداقل ۵ دقیقه قبل از استفاده روشن شده باشد تا گرم شود.
استانداردهای قابل قبول
۱-ارزیابی عیوب و یا لکه‌های پدیدار شده
– تعدادی از لکه‌های پدیدار شده ممکن است ناشی از ناپیوستگی مکانیکی باشند.
– لکه‌های خطی آن‌هایی هستند که طول آن‌ها سه‌برابر عرض آن‌ها باشد.
– لکه‌های گرد آن‌هایی هستند که به صورت دایره یا بیضی با طول کمتر از سه‌برابر عرض باشد.
– ناپیوستگی مکانیکی در سطح توسط بیرون زدن مایعات نافذ مشخص خواهد شد، به هر حال معایب متمرکز شده در سطح مانند اثرات ماشین‌کاری و یا حالات سطح ممکن است به صورت لکه در این آزمایش دیده شود.
– در صورتیکه لکه‌ای به عنوان عیب یا نقص فنی مکانیکی تشخیص داده شد جهت حصول اطمینان می‌بایست این قسمت مجدداً تست گردد.
۲- معیار پذیرش عیوب استاندارد کارفرما میباشد. فقط آن لکه‌هایی که گستردگی آن‌ها ۱.۶mm میباشد بایستی مورد توجه قرار گیرد. نشانه‌های زیر مورد قبول نیستند:
۱. ترک وعیوب خطی
۲. تعداد ۴ یا بیشتر از لکه‌های گرد که در یک خط و در کنار هم می‌باشند و یا لکه‌های گرد با بزرگی بیش از ۱.۶mm
۳-معیار پذیرش عیوب استاندارد کارفرما میباشد.
تمیز نمودن بعد از تست
سطحی که شامل ظهور کننده و رنگ نافذ میباشد بایستی توسط یک حلال یا آب بعد از تست تمیز گردد.
.